पुष्पराज खतिवडा
मन्हर्वा – आगामी २५ गतेबाट प्रदेश नं.२को बारा जिल्लामा राष्टिय हात्तिपाईले(फाईलेरिया)रोग निवारण कार्यक्रम २०७६ सुरु हुने भएको छ । जिल्ला स्वास्थ्य कार्यालय बाराले बुधबार कलैयामा रोग निवारण कार्यक्रम बारे पत्रकार अन्तरक्रीया गरी अभियानबारे जानकारी गराएको हो ।
२०६४ सालबाट देशमा अभियानका रुपमा सुरु भएको कार्यक्रम हाल बारा सहितका १३ जिल्ला सूरु हुन लागेको हो । प्रदेश नं.२को बारामा मात्रै अभियान संचालन हुने जिल्ला जनस्वास्थ्य कार्यालय बाराले जनाएको छ । जिल्लामा रोगको संक्रमण पाईएपछी अभियान थप गरिएको हो ।
जिल्लामा कुल जनसंख्याको २ प्रतिशत मानिस संक्रमित छन् । प्रदेश नंं.२ भरिमै बारा जिल्लामा रोगिको संख्या अधिक रहेको पाईएपछी तेस्रो पटक औषधी सेवन अभियान जारी गरिएको स्वास्थ कार्यालय बारा प्रमुख राजकिशोर पंडितले जानकारी दिए ।
२०१४ बाट औषधी सेवन गराउन थाले पनी प्रभावकारी नहुँदा अन्य जिल्लाको तुलनामा बारा पछाडी परेका हो । त्यसैले यस पटक औषधी सेवनबाट कोही नछुटुन भन्ने छ । यस क्रममा यही २५ देखी औषधी वितरण गरी प्रत्यक्ष निगरानीमा सबै मानिसलाई हात्तिपाईले रोगको औषधी ख्वाउने कार्यक्रम रहेको पंडितले जानकारी दिए ।
उनका अनुसार हात्तिपाईलेको औधषी सेवनपछी शरिरमा समान्य असर देखिनु सकारात्मक हो । मानव शरिरमा मात्रै लामो समय बाँच्न सक्ने एक प्रकारको जुकाका कारण मानिसमा हात्तिपाईले रोग हुने गर्दछ । जस्को शरिरमा हात्तिपाईले रोग निम्त्याउने जुकाको संक्रमण छ, त्यस्ता ब्यक्तिहरुले औषधी खाँदा रिंगटा लागेझै शरिरमा थोरै असर देखिनु भनेको जुका मरेर रोगबाट छुटकरा पाएको लक्ष्यण हो , उनले भने ।
हात्तीपाईले रोग निवारण कार्यक्रमका सिसिलसिलामा जिल्लाभरी नै अभियान जारी रहेको छ । स्वास्थ्यकर्मीहरु घरघरमा पूग्नु हुनेछ । २ बर्ष मुनीका बालबालिका बाहेक सिकिस्त बिरामी, गर्भवती महिला र छारे रोगीहरुले औषधी खानु हुँदैन । त्यस्तै क्यान्सर, मुटु ,मृगौला, कलेजो ,फोक्सोका दिर्घरोगीहरु र ज्वरो आएको २४ घण्टा भित्रका विरामीले पनि औषधी खानु हुँदैन । त्यस बाहेक सबैले निस्फिक्री रुपमा औधषी खाएर जिल्लाबाट हात्तिपाई रोग निर्मुल पार्न सहयोग गर्नुपर्ने जनस्वाथ्यका पंडितले बताए ।
शरिरमा लामखुट्टेको माध्यमबाट उच्चेरेरिया बाँन्क्रोफ्टी नामको परिजीवी मार्फत मानिसमा हात्तिपाईले रोग लाग्ने गर्दछ । जस्को शरिरमा रोग छैन, उसलाई केही हुँदैन । जस्को शरिरमा हात्तिपाईले रोगका किटाणु अर्थात जुका परिजीवी छन् , उनमा भने सामान्य असर देखीनु सकारात्मक हो । औषधीले परिजीवी मर्दा मानिसमा सामान्य समस्या आउनु रोगबाट छुटकरा पाएको लक्ष्याण हो । त्यसैले हात्तिपाईलेको औषधी खाँदा डराउनु नपर्ने स्वास्थ्य सेवा विभाग काठमाण्डौंका फोकल पर्सन प्रदिप रिमालले बताए ।
सामन्यतया मानिसमा यो रोगका परजिवी भएकामा मानिस बाहिरी रुपमा स्वस्थ देखिएपनी भित्री अंगमा परजिविले क्षेती पुर्याई हरेको हुन्छ । परजीविका कारण मृगौला खराब भएर पिसाव सम्बन्धी रोग लाग्न सक्छ । त्यस्तै काम ज्वरो आउनु, हातगोडामा निलडाम देखिनु, पुरुषको अण्डकोष वरपर नसाहरु फुल्नु, महिलामा स्तन वा यौनाङ्ग सुनिनु ,दुख्नु आदी लक्षण देखा पर्ने चिकित्सकहरुले बताएका छन् ।
अभियानका क्रममा उमेर समुहका आधारमा २ बर्ष माथीका मानिसमा एकसय मिली ग्रामको १ देखी ३ चक्की डिईसी र चारसय मिलीग्रामको अलबेण्डाजोल १ चक्कीका दरमा खुवाईने छ । त्यसका लागी २ देखी ५ बर्ष उमेर समुहमा १ ,६ देखी १४ बर्ष उमेर समुहमा २ र १५ बर्ष माथीका लागि ३ चक्की डिईसी अर्थात डाई इथायल कार्बामाजीन खुवाईने रिमालले बताए ।
नेपालमा समेत कुल जनसंख्याको १५ प्रतिशत मानिस हात्तिपाईले रोगको संक्रमणमा छन् । यो अवस्थालाई २०२० सम्ममा १ प्रतिशतमा झानु पर्ने हुन्छ । त्यस्तै हात्तिपाईले रोग विश्वका ७० भन्दा बढी देशहरुमा पाईएको छ । विश्व स्वास्थ्य संगठनले २०२० सम्ममा यो रोग उल्मुलन गर्ने रणनीति अघि सारेको छ ।
हात्तिपाईले रोग उल्मुलनका लागि हाल ३० भन्दा बढी मुलुकमा अभियान जारी रहेको रहेको रिमालले जानकारी दिए । ७० देशका १ अरब ४० करोड बढी मानिस हात्तिपाईले रोगबाट पिडित रहेका छन् उनको भनाई थियो ।
जिल्लामा जिल्ला , पालिका स्तर हुँदै प्रत्येक वडामा वडा स्तरमा भेला गोष्ठिको आयोजना गरी अभियानलाई प्रभावकारी बनाउने तयारी भैरहेका छन् । १६ वटै स्थानिय तहहरुमा कार्यक्रम संचालन भैरहेको स्वास्थ्य प्रमुख पंडिताले जानकारी दिए । अभियानमा ६ सयबढी स्वास्थ्यकर्मी परिचालन हुँदैछन् । अभियानका क्रममा अनुमानित ८ लाख ५५ हजार ८२२ जनालाई औषधी खुवाईने छ ।
२०६४ पछी २०७२ मा जिल्लामा संक्रमण परिक्षण गर्दा बारामा १२४३ जनामा संक्रमण पाईएको थियो । ती ब्यक्तिहरु नियमित रुपमा उपचारत रहेको पंडितले जानकारी दिए ।
